Νικόλαος Σκουφάς
Ο Νικόλαος Σκουφάς ένα από τα τρία ιδρυτικά μέλη της Φιλικής Εταιρείας. Γεννήθηκε ως Νικόλαος Κουμπάρος στο Κομπότι της Άρτας το 1779. Το επίθετο Σκουφάς του κόλλησε σαν παρατσούκλι όταν δούλευε ως μικροβιοτέχνης κατασκευαστής σκούφων. Η δύσκολη βιοπάλη και η σκλαβιά τον οδηγούν να μεταναστεύσει το 1813 στην Ρωσία. Εκεί προσπαθεί χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία να ασχοληθεί πάλι με του σκούφους και έτσι αναγκάζεται να δουλέψει ως υπάλληλος σε μεγάλους εμπορικούς οίκους ομοεθνών του.
Στην Οδησσό γνωρίζεται με τους υπόλοιπους της τριανδρίας, Ξάνθο και Τσακάλωφ. Έπειτα από πρόταση του, το 1814 ιδρύουν την μυστική Φιλική εταιρεία και αρχίζουν την μύηση μελών στο ιερό σχέδιο, στην αρχή στις πόλεις της Ρωσίας και έπειτα οπουδήποτε υπάρχει ελληνισμός. Ο Σκουφάς είναι αυτός που προσαρμόζει τις γνώσεις του Τσακάλωφ για τον συνομωτισμό και τη μασονική εμπειρία του Ξάνθου στα μέτρα μιας μυστικής επαναστατικής οργάνωσης του σκλαβωμένου ελληνισμού.
Τα πρώτα χρόνια είναι δύσκολα και γεμάτα απογοητεύσεις για τους πρωτεργάτες της Φιλικής. Το 1818 ο Σκουφάς αποφασίζει να πάει στην Κωνσταντινούπολη μιας και η ιδέα του για την μεταφορά της έδρας της φιλικής εταιρείας στην Πελοπόννησο δεν εγκρίνεται από τα υπόλοιπα μέλη. Εκεί η κακή του υγεία και η απογόητευση για τους αργούς ρυθμούς ανάπτυξης της Φφιλικής εταιρείας τον οδηγούν σε καρδιακή προσβολή. Το 1819 πεθαίνει στην Κωνσταντινούπολη χωρίς να προλάβει να δει τις ιδέες του για επανάσταση να φλογίζουν τις καρδίες των Ελλήνων και να οδηγούν στην απελευθέρωση της Ελλάδας. Θάφτηκε στο ναό των Ταξιαρχών. [artainfo.gr]
Εμμανουήλ Ξάνθος
Ο Εμμανουήλ Ξάνθος ήταν ηγετική μορφή τής Φιλικής Εταιρείας, από τα κυριότερα ιδρυτικά μέλη της και μία από τις περισσότερο δραστήριες προσωπικότητές της.
Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του στην Πατμιάδα Ακαδημία της γενέτειράς του, ο Ξάνθος, 20 χρονών περίπου, μετανάστευσε στην Τεργέστη, όπου επιδόθηκε στο εμπόριο. Το 1810 εγκαταστάθηκε στην Οδησσό, κοντά στον μεγαλέμπορο Βασίλειο Ξένο.
Στην Οδησσό, το 1814, ίδρυσε μαζί με τους Νικόλαο Σκουφά και Αθανάσιο Τσακάλωφ την Φιλική Εταιρεία της οποίας σκοπός ήταν η απελευθέρωση και η κοινωνική αποκατάσταση της υπόδουλης Ελλάδας. Για την καλύτερη εκπλήρωση του έργου του, τον Δεκέμβριο τού ίδιου έτους ο Ξάνθος εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη, στο ΜΕΓΑΡΕΥΜΑ, όπου το κατάστημα του έγινε ουσιαστικά η μυστική έδρα της Εταιρείας. Μετά την διεύρυνση του ηγετικού κύκλου τής Εταιρείας με την εισδοχή των Π. Αναγνωστοπούλου (1816), Αθ. Σέκερη (1818) κ.δ., ο Ξάνθος κατείχε στην ιεραρχία την όγδοη θέση.
Κατά την σύσκεψη των Φιλικών στην Κωνσταντινούπολη, το 1818, ανατέθηκε στον Ξάνθο η προεργασία για την αναζήτηση μιας προσωπικότητας άξιας να αναλάβει την αρχηγία.
Για τον σκοπό αυτό διαπεραιώθηκε στη Θεσσαλία με την εντολή να παραλάβει συστατικές επιστολές από τον Άνθιμο Γαζή, μέλος ήδη της Φιλικής Εταιρείας. Ταξίδευσε στη Μόσχα, όπου συναντήθηκε με τους Φιλικούς Αντώνιο Κομιζόπουλο και Ν. Πατσιμάδη, με τους οποίους οργάνωσε σύσκεψη για την προπαρασκευή της Επανάστασης και την κάθοδο του Ιωάννη Βαρβάκη στο Αιγαίο. Τον Ιανουάριο του 1820 επισκέφθηκε στην Πετρούπολη τον Έλληνα υφυπουργό Εξωτερικών της τσαρικής Ρωσίας Ιωάννη Καποδίστρια. Μετά την άρνηση του Καποδίστρια να αναλάβει την αρχηγία τής Φιλικής Εταιρείας, ο Ξάνθος ανέθεσε τελικά την ανώτατη αρχή των Φιλικών στον στρατηγό Αλέξανδρο Υψηλάντη, υπασπιστή τού τσάρου Αλεξάνδρου Α'. Μαζί με τον Υψηλάντη ίδρυσε την «Εθνική Κάσσα» (Ταμείο), για την οικονομική ενίσχυση του προετοιμαζόμενου Αγώνα.
Μετά την αποτυχία του υπό τον Υψηλάντη κινήματος στη Μολδοβλαχία (Φεβρουάριος 1821 ), ο Ξάνθος ταξίδευσε στα κέντρα των ελληνικών παροικιών, αναλαμβάνοντας την προσπάθεια για εξασφάλιση οικονομικής ενίσχυσης του Αγώνα, που είχε ήδη αρχίσει στην Ελλάδα. Τον Ιούνιο του 1823 διαπεραιώθηκε μαζί με τον Τσακάλωφ από την Τεργέστη στην επαναστατημένη Πελοπόννησο. Διέμεινε για ένα μικρό διάστημα στην Τρίπολη, κοντά στον Δημήτριο Υψηλάντη, ο οποίος τον έπεισε να αναχωρήσει στο Μόχατς της Ουγγαρίας, για να διοργανώσει την απόδραση τού κρατούμενου στις εκεί φυλακές Αλεξάνδρου Υψηλάντη. Ο τελευταίος όμως αρνήθηκε να ενδώσει στο σχέδιο τής απόδρασης και ο Ξάνθος επέστρεψε στην Πελοπόννησο και πήρε μέρος στην Επανάσταση.
Γύρω στο 1827, λίγο πριν από την αναμενόμενη άφιξη του Καποδίστρια, ο Ξάνθος αναχώρησε στο Βουκουρέστι, όπου αποσύρθηκε και ιδιώτευσε.
Έμεινε σε τέτοιον βαθμό λησμονημένος, ώστε να πιστεύεται ότι είχε πεθάνει. Αυτό πίστευε και ο Αναγνωστόπουλος, όταν, το 1834, δημοσίευσε στον Αιώνα του Ιωάννη Φιλήμονα λίβελο εναντίον του Ξάνθου, κατηγορώντας τον ότι είχε διασκορπίσει αλόγιστα τα χρήματα τής «Εθνικής Κάσσας». Για να διαψεύσει την κατηγορία, ο Ξάνθος εγκαταστάθηκε το 1837 στην Αθήνα. Εκεί του απονεμήθηκε ο Χρυσός Σταυρός του Σωτήρος και ένα επίδομα, το οποίο όμως, τελικά, ποτέ δεν έλαβε. Όταν το 1845 το τυπογραφείο Α. Γκαρμπολά εξέδωσε τα Απομνημονεύματα περί της Φιλικής Εταιρείας του Ξάνθου, ο Φιλήμωνας αναγκάστηκε να ανασκευάσει τις εναντίον του κατηγορίες. Και στην Αθήνα, όμως, ο πρωτεργάτης τής Φιλικής Εταιρείας Εμμανουήλ Ξάνθος έζησε παραγκωνισμένος και πάμπτωχος διαμένοντας σε μιαν άθλια καλύβα στην οδό Νικοδήμου αριθ. 27. Βυθισμένος σε έσχατη δυστυχία, πέθανε στις 28 Νοεμβρίου 1852, ύστερα από πτώση του από την πίσω σκάλα της Βουλής, όπου είχε παρακολουθήσει συνεδρίαση. Στην κηδεία του, του αποδόθηκαν τιμές στρατηγού. [megarevma.net]
Αθανάσιος Τσακάλωφ
Ο Αθανάσιος Τσακάλωφ, Έλληνας έμπορος και ένας από τους πρωτεργάτες της Φιλικής Εταιρείας, γεννήθηκε το 1790 στα Ιωάννινα και πέθανε το 1851 στην Μόσχα.
Προκειμένου αποφύγει το τυραννικό καθεστώς του Αλή πασά έφυγε αρχικά στη Μόσχα και μετά το Παρίσι για σπουδές. Το 1809 στο Παρίσι μυήθηκε στην επαναστατική εταιρία "Ξενόγλωσσο Ξενοδοχείο".
Το 1813 γνώρισε στην Οδησσό τον Νικόλαο Σκουφά και αργότερα τον Εμμανουήλ Ξάνθο και τον Αναγνωστόπουλο, με τους οποίους το 1814 ίδρυσε τη Φιλική Εταιρεία. Τον ίδιο χρόνο στη Βιέννη γνώρισε τον υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας Ιωάννη Καποδίστρια, τον οποίο ενημέρωσε σχετικά με τις μυστικές κινήσεις των Ελλήνων του εξωτερικού. Μετά έκανε περιοδείες στο Παρίσι, στη Μόσχα, στην Οδησσό και από εκεί μαζί με τον Άνθιμο Γαζή στην Κωνσταντινούπολη, τη Μακεδονία, τη Θράκη, το Βόλο και τη Σμύρνη.
Επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, όπου τον είχαν καλέσει οι εταίροι και του ανέθεσαν το φόνο του εταίρου Γαλάτη, ο οποίος είχε γίνει επικίνδυνος για το έργο τους και το Νοέμβριο του 1819 μαζί με το Δμητρακόπουλο πήγαν στην Ερμιόνη και εκεί σκότωσαν το Γαλάτη. Μετά πήγε στην Ιταλία και από εκεί στις Παραδουνάβιες ηγεμονίες, όπου ο Υψηλάντης τον διόρισε υπουργό και υπασπιστή του Ιερού Λόχου. Αργότερα με τον Εμμανουήλ Ξάνθο κατέβηκε στην Πελοπόννησο.
Κατά την εποχή του Ιωάννη Καποδίστρια διορίστηκε υπάλληλος του Γενικού Φροντιστηρίου. Μετά τη δολοφονία του κυβερνήτη έφυγε οριστικά από την Ελλάδα και πήγε στη Μόσχα, όπου εγκαταστάθηκε και απέκτησε οικογένεια. Από τότε αφοσιώθηκε στην ανατροφή των τριών γιων του και έμεινε μακριά από τα ελληνικά πολιτικά πράγματα. [livepedia.gr]
Επιμέλεια: SerresLand Team