Οι συνεχείς φορολογικές επιβαρύνσεις αποτελούν τη χειρότερη μορφή λιτότητας. Υπονομεύουν την αναπτυξιακή προοπτική και ουσιαστικά πρόκειται για τη λιτότητα που ένα κράτος «φορτώνει» στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις για να συνεχίσει το ίδιο να δαπανά αλόγιστα και πέραν των δυνατοτήτων του. Αυτό εκτιμά ο υπουργός Οικονομικών της Κύπρου Χ. Γεωργιάδης, περιγράφοντας με συνέντευξή του στην «Η» τη στρατηγική με την οποία η Κύπρος «αποχαιρέτισε» το Μνημόνιο.
Η Κύπρος βγήκε από το Μνημόνιο. Η Ελλάδα διαπραγματεύεται σήμερα το τρίτο Μνημόνιο. Γιατί η Ελλάδα δεν καταφέρνει να δημιουργήσει ένα success story;
Πρώτα απ’ όλα θα ήθελα να πω πως οι αναφορές σε success story της Κύπρου εκφράζονται κυρίως από ξένους παρατηρητές και όχι από την κυπριακή κυβέρνηση. Εμείς παραμένουμε πολύ συγκρατημένοι επειδή ξέρουμε, ακριβώς, πως έχουμε ακόμη δρόμο να διανύσουμε. Η έξοδος από το Μνημόνιο και κυρίως η έξοδος από την ύφεση ήταν, βεβαίως, σημαντικά επιτεύγματα, αλλά περισσότερο αντικρίζουμε αυτές τις εξελίξεις ως μια δεύτερη ευκαιρία που έχουμε εξασφαλίσει. Ευκαιρία για να συνεχίσουμε με δική μας ευθύνη την προσπάθεια για εκσυγχρονισμό, μεταρρύθμιση και εξυγίανση της οικονομίας μας. Θεωρώ απόλυτα εφικτό και για την Ελλάδα να κινηθεί προς μια ανάλογη προοπτική, με βασική προϋπόθεση την απαλλαγή από τις διαχρονικές στρεβλώσεις που αποστερούν από την αναπτυξιακή προοπτική της χώρας.
Αναγκαίο κακό το Μνημόνιο για την Κύπρο ή αναπόφευκτη επιλογή;
Δυσάρεστη και αναπόφευκτη εξέλιξη θα την χαρακτήριζα, η οποία όμως αντικρίστηκε ψύχραιμα και νηφάλια και μας επέτρεψε να εκσυγχρονίσουμε βασικές δομές της οικονομίας μας. Η εξυγίανση και οι διαρθρωτικές αλλαγές που σχετίζονται με το τραπεζικό μας σύστημα, η μεταρρύθμιση της κοινωνικής πολιτικής, το νέο πλαίσιο της δημοσιονομικής διαχείρισης, η συγκράτηση του δημοσίου μισθολογίου ήταν όλες κινήσεις που, ούτως ή άλλως τις είχαμε ανάγκη και η προώθηση των οποίων συνέβαλε καθοριστικά στην επανάκτηση της εμπιστοσύνης και της θετικής προοπτικής της οικονομίας μας.
Κέρδισε η Κύπρος το στοίχημα των αγορών; Ποιος είναι ο σχεδιασμός σας για την άντληση κεφαλαίων από τις διεθνείς χρηματαγορές μεσοπρόθεσμα;
Πρέπει να σας πω πως επιχειρήσαμε τη σταδιακή και προσεκτική πρόσβασή μας στις διεθνείς αγορές ,ενώ ακόμη ήμασταν σε Μνημόνιο. Πριν από δύο σχεδόν χρόνια επιχειρήσαμε την πρώτη έξοδο στις διεθνείς αγορές με πενταετές ομόλογο, ακολούθησε επταετές ομόλογο και το περασμένο φθινόπωρο δεκαετές ομόλογο, που ουσιαστικά σηματοδότησε την αποκατάσταση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας. Τα ποσά που είχαμε αντλήσει δεν ήταν στην πράξη επιπρόσθετος δανεισμός, αλλά δανεισμός που μας επέτρεψε να αναχρηματοδοτήσουμε λήξεις χρέους της τριετίας που ακολουθεί την έξοδο από το Μνημόνιο. Συνεπώς είμαστε σήμερα σε μια αρκετά άνετη θέση και ο σχεδιασμός μας θα επικεντρωθεί κυρίως στη διαχείριση του 2019 και 2020.
Τώρα πια που η τρόικα έχει αποχωρήσει, θα εξετάζατε το ενδεχόμενο ιδιωτικοποιήσεων εταιρειών όπως η Cyta ή η ΑΗΚ;
Εκεί που πρέπει, ναι, βεβαίως. Πρέπει να σας πω πως μόλις την περασμένη Δευτέρα υπογράψαμε μια εξαιρετική συμφωνία παραχώρησης του Λιμένα Λεμεσού, του μεγάλου εμπορικού λιμανιού της Κύπρου, σε επενδυτές από Γερμανία και Ντουμπάι. Θα ακολουθήσει το Λιμάνι της Λάρνακας και αναλόγως ενδιαφέροντος το Χρηματιστήριο και κάποια κρατικά ακίνητα. Την περίπτωση της CYTA την θεωρώ εξαιρετικά σημαντική, με την προσέλκυση στρατηγικού επενδυτή να είναι απολύτως απαραίτητη, αλλά για την ώρα δεν έχουμε δυστυχώς εξασφαλίσει την απαραίτητη συναίνεση της Βουλής. Να θυμίσω ότι η κυβέρνηση στην Κύπρο δεν έχει εξασφαλισμένη την κοινοβουλευτική πλειοψηφία και συνεπώς η συναίνεση κομμάτων της αντιπολίτευσης είναι σε κάθε περίπτωση αναγκαία.
Το υψηλό ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων στα χαρτοφυλάκια των κυπριακών τραπεζών αποτελεί «μελανό σημείο» στην γενικά καλή εικόνα της οικονομίας της χώρας. Πώς σκοπεύετε να το αντιμετωπίσετε; Σχεδιάζετε πρόσθετες πρωτοβουλίες πέραν των μέτρων που έχετε ήδη λάβει, όπως την αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου για τις κατασχέσεις;
Το πρόβλημα των μη – εξυπηρετούμενων δανείων είναι κατάλοιπο της στρεβλής οικονομικής διαχείρισης των προηγουμένων ετών. Σχετίζεται με την αλόγιστη πιστωτική επέκταση, δηλαδή τον υπερδανεισμό, των προηγουμένων ετών, και τη συνακόλουθη φούσκα που είχε δημιουργηθεί στον τομέα των ακινήτων. Η ανάκαμψη και η ανάπτυξη της οικονομίας είναι οι βασικότερες προϋποθέσεις για την αντιμετώπιση και των δύο προβλημάτων. Εκτιμώ πως από το τέλος του 2016 θα αρχίσει να καταγράφεται αξιοσημείωτη μείωση στα μη-εξυπηρετούμενα δάνεια, κάτι που σχετίζεται και με τη μεγάλη προσπάθεια αναδιαρθρώσεων που ξεκίνησε περί τα τέλη του προηγούμενου έτους.
Περάσατε ως υπουργός Οικονομικών τις δύσκολες ώρες της διαπραγμάτευσης και για το ελληνικό ζήτημα, το 2015. Ποια θεωρείτε ότι ήταν η μεγαλύτερη απώλεια για την Ελλάδα από αυτή την περιπέτεια; Ανήκει οριστικά στο παρελθόν το Grexit;
Θεωρώ πως ναι. Από τη στιγμή που η ελληνική κυβέρνηση και η πλειοψηφία των πολιτικών δυνάμεων έχουν ανοικτά και καθαρά αποκλείσει το ενδεχόμενο της εξόδου, για μένα τέτοια προοπτική δεν υπάρχει.
Νέοι φόροι ή περικοπές δαπανών; Τι είναι τελικά πιο ανώδυνη επιλογή για μια οικονομία που αντιμετωπίζει ανάγκη προσαρμογής;
Χωρίς αμφιβολία θεωρώ πως οι συνεχείς φορολογικές επιβαρύνσεις αποτελούν τη χειρότερη μορφή λιτότητας, οι οποίες υπονομεύουν την αναπτυξιακή προοπτική. Ουσιαστικά οι φορολογικές επιβαρύνσεις είναι η λιτότητα που ένα κράτος φορτώνει στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, για να συνεχίσει το ίδιο να δαπανά αλόγιστα και πέραν των δυνατοτήτων του. Ούτε βεβαίως είναι αποτελεσματικές σε καιρό ύφεσης, επειδή πολύ απλά σπρώχνουν την οικονομία σε βαθύτερο τέλμα, με αποτέλεσμα τα φορολογικά έσοδα να παραμένουν αμετάβλητα ή ακόμη να μειώνονται. Στην Κύπρο, όπως σας έχω πει, αποφύγαμε τις φορολογίες, αλλά δεν διστάσαμε να ισοσκελίσουμε τον προϋπολογισμό μέσα από τη συγκράτηση και τον περιορισμό των δαπανών. Και αυτό συνέβαλε καθοριστικά στην επανάκτηση της καταναλωτικής και επενδυτικής εμπιστοσύνης και στην έξοδο από τη βαθιά και παρατεταμένη ύφεση. Και δεν νομίζω να υπάρχει κανείς που μπορεί να ισχυριστεί ότι όλες οι δαπάνες στον κρατικό μας προϋπολογισμό ήταν αιτιολογημένες, στοχευμένες και ανταποδοτικές, με τρόπο που θα καθιστούσε τον περιορισμό τους ανέφικτο ή λανθασμένο.
Εχετε δηλώσει πως «εάν πει κανείς, δεν θα μετρήσω το πρόσκαιρο πολιτικό κόστος και θα λάβω τις αποφάσεις που πρέπει, τελικά ίσως φανεί, ότι η έγνοια του πολιτικού κόστους δεν ήταν πραγματική και πως τελικά, πολιτικό όφελος προκύπτει μέσα από την τολμηρή πολιτική». Θα μπορούσε αυτό να είναι και μια, φιλική, συμβουλή σας και προς την ελληνική κυβέρνηση;
Δεν έχω κανένα δισταγμό να εκφράσω με ξεκάθαρο τρόπο την άποψή μου, αλλά δεν θεωρώ πως είμαι σε θέση να δίνω συμβουλές, τη στιγμή μάλιστα που αυτό δεν μου έχει ζητηθεί.
Εφαρμόσαμε το Μνημόνιο χωρίς καμία καθυστέρηση
Ηλθαν στιγμές, στις διαπραγματεύσεις σας με την «τρόικα», που νιώσατε πως οι πιστωτές σας έφεραν στα άκρα;
Δεν ξεκινήσαμε καλά. Θυμίζω πως η Κύπρος είχε χάσει την πρόσβασή της στις διεθνείς αγορές την άνοιξη του 2011, το αίτημα για ένταξη σε πρόγραμμα στήριξης υποβλήθηκε μετά από ένα ολόκληρο χρόνο και η κατάληξη συμφωνίας έγινε με την αλλαγή διακυβέρνησης, άλλο ένα χρόνο αργότερα, και όταν εν τω μεταξύ το τραπεζικό σύστημα ήταν στο σημείο μηδέν. Μέσα σε αυτό το δραματικά δύσκολο σκηνικό, με αρκετούς συμπολίτες μας να είχαν χάσει τις καταθέσεις τους, με κλονισμένη της αξιοπιστία της χώρας, έπρεπε να ολοκληρώσουμε τη διαπραγμάτευση. Όμως, από τη στιγμή που συμφωνήσαμε και υπογράψαμε το Μνημόνιο ήμασταν αποφασισμένοι να κοιτάξουμε μπροστά. Θα επιδιώκαμε την εποικοδομητική συνεργασία με την τρόικα, θα εφαρμόζαμε το Μνημόνιο και θα το ολοκληρώναμε χωρίς την παραμικρή καθυστέρηση. Και αυτό ακριβώς πράξαμε. Και πρέπει ακόμη να σας πω πως μέσα από την ειλικρινή και αποφασιστική εφαρμογή του προγράμματος και μέσα από τα χειροπιαστά αποτελέσματα που εξασφαλίζαμε, βελτιωνόταν συνεχώς και η διαπραγματευτική μας θέση. Ενδεικτικά σας αναφέρω ότι από την υπογραφή του προγράμματος δεν μπήκε κανένας νέος φόρος, αλλά αντιθέτως μπορέσαμε και προωθήσαμε ένα πρώτο φιλόδοξο πακέτο φορολογικών κινήτρων και ελαφρύνσεων.
Συνέντευξη στην Ελευθερία Αρλαπάνου | Πηγή: imerisia.gr | press724.gr
Η Κύπρος βγήκε από το Μνημόνιο. Η Ελλάδα διαπραγματεύεται σήμερα το τρίτο Μνημόνιο. Γιατί η Ελλάδα δεν καταφέρνει να δημιουργήσει ένα success story;
Πρώτα απ’ όλα θα ήθελα να πω πως οι αναφορές σε success story της Κύπρου εκφράζονται κυρίως από ξένους παρατηρητές και όχι από την κυπριακή κυβέρνηση. Εμείς παραμένουμε πολύ συγκρατημένοι επειδή ξέρουμε, ακριβώς, πως έχουμε ακόμη δρόμο να διανύσουμε. Η έξοδος από το Μνημόνιο και κυρίως η έξοδος από την ύφεση ήταν, βεβαίως, σημαντικά επιτεύγματα, αλλά περισσότερο αντικρίζουμε αυτές τις εξελίξεις ως μια δεύτερη ευκαιρία που έχουμε εξασφαλίσει. Ευκαιρία για να συνεχίσουμε με δική μας ευθύνη την προσπάθεια για εκσυγχρονισμό, μεταρρύθμιση και εξυγίανση της οικονομίας μας. Θεωρώ απόλυτα εφικτό και για την Ελλάδα να κινηθεί προς μια ανάλογη προοπτική, με βασική προϋπόθεση την απαλλαγή από τις διαχρονικές στρεβλώσεις που αποστερούν από την αναπτυξιακή προοπτική της χώρας.
Αναγκαίο κακό το Μνημόνιο για την Κύπρο ή αναπόφευκτη επιλογή;
Δυσάρεστη και αναπόφευκτη εξέλιξη θα την χαρακτήριζα, η οποία όμως αντικρίστηκε ψύχραιμα και νηφάλια και μας επέτρεψε να εκσυγχρονίσουμε βασικές δομές της οικονομίας μας. Η εξυγίανση και οι διαρθρωτικές αλλαγές που σχετίζονται με το τραπεζικό μας σύστημα, η μεταρρύθμιση της κοινωνικής πολιτικής, το νέο πλαίσιο της δημοσιονομικής διαχείρισης, η συγκράτηση του δημοσίου μισθολογίου ήταν όλες κινήσεις που, ούτως ή άλλως τις είχαμε ανάγκη και η προώθηση των οποίων συνέβαλε καθοριστικά στην επανάκτηση της εμπιστοσύνης και της θετικής προοπτικής της οικονομίας μας.
Κέρδισε η Κύπρος το στοίχημα των αγορών; Ποιος είναι ο σχεδιασμός σας για την άντληση κεφαλαίων από τις διεθνείς χρηματαγορές μεσοπρόθεσμα;
Πρέπει να σας πω πως επιχειρήσαμε τη σταδιακή και προσεκτική πρόσβασή μας στις διεθνείς αγορές ,ενώ ακόμη ήμασταν σε Μνημόνιο. Πριν από δύο σχεδόν χρόνια επιχειρήσαμε την πρώτη έξοδο στις διεθνείς αγορές με πενταετές ομόλογο, ακολούθησε επταετές ομόλογο και το περασμένο φθινόπωρο δεκαετές ομόλογο, που ουσιαστικά σηματοδότησε την αποκατάσταση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας. Τα ποσά που είχαμε αντλήσει δεν ήταν στην πράξη επιπρόσθετος δανεισμός, αλλά δανεισμός που μας επέτρεψε να αναχρηματοδοτήσουμε λήξεις χρέους της τριετίας που ακολουθεί την έξοδο από το Μνημόνιο. Συνεπώς είμαστε σήμερα σε μια αρκετά άνετη θέση και ο σχεδιασμός μας θα επικεντρωθεί κυρίως στη διαχείριση του 2019 και 2020.
Τώρα πια που η τρόικα έχει αποχωρήσει, θα εξετάζατε το ενδεχόμενο ιδιωτικοποιήσεων εταιρειών όπως η Cyta ή η ΑΗΚ;
Εκεί που πρέπει, ναι, βεβαίως. Πρέπει να σας πω πως μόλις την περασμένη Δευτέρα υπογράψαμε μια εξαιρετική συμφωνία παραχώρησης του Λιμένα Λεμεσού, του μεγάλου εμπορικού λιμανιού της Κύπρου, σε επενδυτές από Γερμανία και Ντουμπάι. Θα ακολουθήσει το Λιμάνι της Λάρνακας και αναλόγως ενδιαφέροντος το Χρηματιστήριο και κάποια κρατικά ακίνητα. Την περίπτωση της CYTA την θεωρώ εξαιρετικά σημαντική, με την προσέλκυση στρατηγικού επενδυτή να είναι απολύτως απαραίτητη, αλλά για την ώρα δεν έχουμε δυστυχώς εξασφαλίσει την απαραίτητη συναίνεση της Βουλής. Να θυμίσω ότι η κυβέρνηση στην Κύπρο δεν έχει εξασφαλισμένη την κοινοβουλευτική πλειοψηφία και συνεπώς η συναίνεση κομμάτων της αντιπολίτευσης είναι σε κάθε περίπτωση αναγκαία.
Το υψηλό ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων στα χαρτοφυλάκια των κυπριακών τραπεζών αποτελεί «μελανό σημείο» στην γενικά καλή εικόνα της οικονομίας της χώρας. Πώς σκοπεύετε να το αντιμετωπίσετε; Σχεδιάζετε πρόσθετες πρωτοβουλίες πέραν των μέτρων που έχετε ήδη λάβει, όπως την αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου για τις κατασχέσεις;
Το πρόβλημα των μη – εξυπηρετούμενων δανείων είναι κατάλοιπο της στρεβλής οικονομικής διαχείρισης των προηγουμένων ετών. Σχετίζεται με την αλόγιστη πιστωτική επέκταση, δηλαδή τον υπερδανεισμό, των προηγουμένων ετών, και τη συνακόλουθη φούσκα που είχε δημιουργηθεί στον τομέα των ακινήτων. Η ανάκαμψη και η ανάπτυξη της οικονομίας είναι οι βασικότερες προϋποθέσεις για την αντιμετώπιση και των δύο προβλημάτων. Εκτιμώ πως από το τέλος του 2016 θα αρχίσει να καταγράφεται αξιοσημείωτη μείωση στα μη-εξυπηρετούμενα δάνεια, κάτι που σχετίζεται και με τη μεγάλη προσπάθεια αναδιαρθρώσεων που ξεκίνησε περί τα τέλη του προηγούμενου έτους.
Περάσατε ως υπουργός Οικονομικών τις δύσκολες ώρες της διαπραγμάτευσης και για το ελληνικό ζήτημα, το 2015. Ποια θεωρείτε ότι ήταν η μεγαλύτερη απώλεια για την Ελλάδα από αυτή την περιπέτεια; Ανήκει οριστικά στο παρελθόν το Grexit;
Θεωρώ πως ναι. Από τη στιγμή που η ελληνική κυβέρνηση και η πλειοψηφία των πολιτικών δυνάμεων έχουν ανοικτά και καθαρά αποκλείσει το ενδεχόμενο της εξόδου, για μένα τέτοια προοπτική δεν υπάρχει.
Νέοι φόροι ή περικοπές δαπανών; Τι είναι τελικά πιο ανώδυνη επιλογή για μια οικονομία που αντιμετωπίζει ανάγκη προσαρμογής;
Χωρίς αμφιβολία θεωρώ πως οι συνεχείς φορολογικές επιβαρύνσεις αποτελούν τη χειρότερη μορφή λιτότητας, οι οποίες υπονομεύουν την αναπτυξιακή προοπτική. Ουσιαστικά οι φορολογικές επιβαρύνσεις είναι η λιτότητα που ένα κράτος φορτώνει στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, για να συνεχίσει το ίδιο να δαπανά αλόγιστα και πέραν των δυνατοτήτων του. Ούτε βεβαίως είναι αποτελεσματικές σε καιρό ύφεσης, επειδή πολύ απλά σπρώχνουν την οικονομία σε βαθύτερο τέλμα, με αποτέλεσμα τα φορολογικά έσοδα να παραμένουν αμετάβλητα ή ακόμη να μειώνονται. Στην Κύπρο, όπως σας έχω πει, αποφύγαμε τις φορολογίες, αλλά δεν διστάσαμε να ισοσκελίσουμε τον προϋπολογισμό μέσα από τη συγκράτηση και τον περιορισμό των δαπανών. Και αυτό συνέβαλε καθοριστικά στην επανάκτηση της καταναλωτικής και επενδυτικής εμπιστοσύνης και στην έξοδο από τη βαθιά και παρατεταμένη ύφεση. Και δεν νομίζω να υπάρχει κανείς που μπορεί να ισχυριστεί ότι όλες οι δαπάνες στον κρατικό μας προϋπολογισμό ήταν αιτιολογημένες, στοχευμένες και ανταποδοτικές, με τρόπο που θα καθιστούσε τον περιορισμό τους ανέφικτο ή λανθασμένο.
Εχετε δηλώσει πως «εάν πει κανείς, δεν θα μετρήσω το πρόσκαιρο πολιτικό κόστος και θα λάβω τις αποφάσεις που πρέπει, τελικά ίσως φανεί, ότι η έγνοια του πολιτικού κόστους δεν ήταν πραγματική και πως τελικά, πολιτικό όφελος προκύπτει μέσα από την τολμηρή πολιτική». Θα μπορούσε αυτό να είναι και μια, φιλική, συμβουλή σας και προς την ελληνική κυβέρνηση;
Δεν έχω κανένα δισταγμό να εκφράσω με ξεκάθαρο τρόπο την άποψή μου, αλλά δεν θεωρώ πως είμαι σε θέση να δίνω συμβουλές, τη στιγμή μάλιστα που αυτό δεν μου έχει ζητηθεί.
Εφαρμόσαμε το Μνημόνιο χωρίς καμία καθυστέρηση
Ηλθαν στιγμές, στις διαπραγματεύσεις σας με την «τρόικα», που νιώσατε πως οι πιστωτές σας έφεραν στα άκρα;
Δεν ξεκινήσαμε καλά. Θυμίζω πως η Κύπρος είχε χάσει την πρόσβασή της στις διεθνείς αγορές την άνοιξη του 2011, το αίτημα για ένταξη σε πρόγραμμα στήριξης υποβλήθηκε μετά από ένα ολόκληρο χρόνο και η κατάληξη συμφωνίας έγινε με την αλλαγή διακυβέρνησης, άλλο ένα χρόνο αργότερα, και όταν εν τω μεταξύ το τραπεζικό σύστημα ήταν στο σημείο μηδέν. Μέσα σε αυτό το δραματικά δύσκολο σκηνικό, με αρκετούς συμπολίτες μας να είχαν χάσει τις καταθέσεις τους, με κλονισμένη της αξιοπιστία της χώρας, έπρεπε να ολοκληρώσουμε τη διαπραγμάτευση. Όμως, από τη στιγμή που συμφωνήσαμε και υπογράψαμε το Μνημόνιο ήμασταν αποφασισμένοι να κοιτάξουμε μπροστά. Θα επιδιώκαμε την εποικοδομητική συνεργασία με την τρόικα, θα εφαρμόζαμε το Μνημόνιο και θα το ολοκληρώναμε χωρίς την παραμικρή καθυστέρηση. Και αυτό ακριβώς πράξαμε. Και πρέπει ακόμη να σας πω πως μέσα από την ειλικρινή και αποφασιστική εφαρμογή του προγράμματος και μέσα από τα χειροπιαστά αποτελέσματα που εξασφαλίζαμε, βελτιωνόταν συνεχώς και η διαπραγματευτική μας θέση. Ενδεικτικά σας αναφέρω ότι από την υπογραφή του προγράμματος δεν μπήκε κανένας νέος φόρος, αλλά αντιθέτως μπορέσαμε και προωθήσαμε ένα πρώτο φιλόδοξο πακέτο φορολογικών κινήτρων και ελαφρύνσεων.
Συνέντευξη στην Ελευθερία Αρλαπάνου | Πηγή: imerisia.gr | press724.gr