Σήμερα πολλοί Θεσσαλονικείς περνούν από τον χώρο που αποτελεί την πλατεία Ιωάννη Δέλλιου και η οποία είναι αφιερωμένη σε έναν άνθρωπο των γραμμάτων και εθνικό ευεργέτη. Η πλατεία αυτή βρίσκεται κοντά στον χώρο των πανεπιστημίων και σηματοδοτεί με αυτόν τον τρόπο τη σχέση του αναγραφόμενου με τον χώρο της εκπαίδευσης. Ποιος ήταν ο Ιωάννης Δέλλιος και ποια ήταν η πορεία του στα πνευματικά και παιδαγωγικά πράγματα της χώρας;
Ο φιλόλογος και πολιτικός Ιωάννης Δέλλιος γεννήθηκε στις Σέρρες τον Αύγουστο του 1853. Πατέρας του ήταν ο Κυριάκος, έμπορος στο επάγγελμα. Ο Ιωάννης είχε από μικρός ροπή προς τα γράμματα και συνεχώς αρίστευε, παρόλο που δεν βοηθήθηκε από το σπίτι του, γιατί ο πατέρας του τον προόριζε μόνο για το εμπόριο. Τελείωσε το ημιγυμνάσιο των Σερρών και τελικά κατάφερε τον πατέρα του να τον στείλει στην Αθήνα για να συνεχίσει το σχολείο και μετά το απολυτήριο αναγράφηκε το 1871 στην Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού Πανεπιστημίου. Ένα χρόνο αργότερα αναγκάστηκε να διακόψει λόγω ανωτέρων εθνικών λόγων. Δέχεται πρόσκληση των συμπατριωτών του και εργάζεται κοινοτικός δάσκαλος στις Σέρρες ως το 1875, διακόπτοντας τις σπουδές του στην Αθήνα. Ταυτόχρονα εκτελεί χρέη γραμματέα του Παμμακεδονικού Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Σερρών. Παρέμεινε τρία χρόνια ως διδάσκαλος στις Σέρρες. Το 1876, όταν κόπασε προσωρινά ο φυλετικός ανταγωνισμός, ο Ιωάννης πήγε με υποτροφία του «Συλλόγου προς Διάδοση των Ελληνικών Γραμμάτων» στην Γερμανία για να συνεχίσει και να τελειώσει τις σπουδές του. Έμαθε Γερμανικά στην Γκότα εντελώς μόνος του και μετά πήγε στην Ιένα, όπου διέπρεψε στην φιλολογία και την ιστορία και αναγορεύτηκε διδάκτορας της φιλοσοφίας. Τον τελευταίο χρόνο των σπουδών του πήγε στην Λειψία ασχολούμενος με την παιδαγωγική.
ΕΡΓΟ ΤΟΥ
Τον Σεπτέμβριο του 1880 επιστρέφει στις Σέρρες και αναλαμβάνει διευθυντής της Σερραίας Σχολής, όπου και υπηρέτησε επί οκτώ χρόνια (1880-1888), ανακαινίζοντας και αναβαθμίζοντας το εκπαιδευτικό αυτό ίδρυμα. Την προάγει σε εξατάξιο κλασικό Γυμνάσιο, που το 1884 αναγνωρίστηκε ισότιμο με τα άλλα Γυμνάσια του κράτους και προσθέτει σε αυτό τμήμα Διδασκαλείου. Επίσης μετέτρεψε την Κεντρική Δημοτική Σχολή σε εξατάξια Αστική με την κατάργηση του Ελληνικού Σχολείου, που ήταν προσαρτημένο στο Γυμνάσιο. Επαύξησε τις ενοριακές σχολές. Επίσης επιδόθηκε στην ίδρυση προτύπου εθνικού οικοτροφείου και τελικά ίδρυσε το πρότυπο Εθνικό Οικοτροφείο για τους άπορους μαθητές και το Κεντρικό Παρθεναγωγείο (1880), που αργότερα ονομάστηκε «Γρηγοριάς».
Το 1888 ο τότε Υπουργός επί των Εξωτερικών Στέφανος Δραγούμης και ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στην Θεσσαλονίκη Γεώργιος Δοκός μετέθεσαν τον Δέλλιο στη διεύθυνση του Γυμνασίου της Θεσσαλονίκης. Το 1893 πήγε στην Κύπρο για να οργανώσει το Παγκύπριο Γυμνάσιο Λευκωσίας (1893-1895). Εκεί είχε τόσο μεγάλη επιτυχία, αλλά και τόση πολλή δουλειά, που με εντολή της Αγγλικής Κυβέρνησης έκανε τα καλοκαίρια περιοδεία για να διδάσκει στους δημοδιδασκάλους της Κύπρου τα απαραίτητα στοιχειώδη παιδαγωγικά μαθήματα. Το 1896 ξαναγυρνά στη Θεσσαλονίκη, μα διώχνεται απ’ τους Τούρκους και καταλήγει στην Αθήνα, όπου εργάζεται σαν λυκειάρχης. Διετέλεσε καθηγητής του τότε διαδόχου Γεωργίου και του πρίγκιπα Αλεξάνδρου. Υπήρξε μέλος της Εκπαιδευτικής Επιτροπής του Υπουργείου Εξωτερικών και πρόεδρος του Παμμακεδονικού Συλλόγου Αθηνών (1910-1912), που εξέδιδε την επετηρίδα Μακεδονικόν Ήμερολόγιον, μια από τις πιο αξιόλογες εκδόσεις της εποχής.
Εξελέγη βουλευτής Σερρών το 1915 ως υποστηρικτής του Δμητρίου Γούναρη και τιμήθηκε με το αξίωμα του αντιπροέδρου της Βουλής. Έγραψε διάφορες εκπαιδευτικές, ιστορικές και λαογραφικές μελέτες. Επίσης συμπλήρωσε και εξέδωσε τη μετάφραση της «Ελληνικής Ιστορίας» τού Ντρόυζεν (1901), που άρχισε ο Ι. Πανταζίδης. Απεβίωσε στις 28 Απριλίου 1919.
ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ
Άφησε όλη την περιουσία του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (Δελλίειον κληροδότημα) για μετεκπαίδευση στην Ευρώπη επιστημόνων κατά προτίμηση από την Ανατολική Μακεδονία και για την έκδοση προτύπων επιστημονικών εργασιών, τη συλλογή λαογραφικού ή γλωσσικού υλικού, την υποστήριξη επιστημονικών περιοδικών. Στο Γυμνάσιο Σερρών κληροδότησε την πλούσια βιβλιοθήκη του. Επίσης ένας αδελφός του, ο Νικόλαος, αξιόλογος μουσικός και τεχνοκρίτης (δίδαξε μουσική και τεχνικά μαθήματα στο Ωδείο Λόττνερ κ.ά. και στις Σέρρες (1880-1888)), δώρισε το αρμόνιο τού Ιωάννη Δέλλιου στο Ωδείο Σερρών «Ορφεύς» και 10.000 δραχμές για να βραβεύεται απ’ τους τόκους κάθε χρόνο ο καλύτερος μαθητής τού Ωδείου.
Αναμφίβολα υπήρξε μεγαλύτερη η πολιτιστική και πνευματική κληρονομιά που μας επέδωσε και, τόσο η ιδιαίτερη πατρίδα του, όσο και όλες οι γενιές των παιδαγωγών τον ευχαριστούν για το έργο του.
Πηγή