Υπάρχει φόβος σε πολλές από τις καθημερινές σου πράξεις, σε πολλές από τις καθημερινές σου σκέψεις. Φοβάσαι για το μέλλον, φοβάσαι για αυτά που θα συμβούν, για αυτά που ίσως συμβούν, για αυτά που δεν θα συμβούν. Τελικά, φοβάσαι για τα πάντα. Αυτό το αίσθημα φόβου σε γεμίζει και μετά σε αδειάζει, αυτό το αίσθημα σε ακινητοποιεί. Φοβάσαι να μιλήσεις, φοβάσαι να μη μιλήσεις. Αυτά που θα πεις μπορεί να επηρεάσουν τη ζωή σου με τρόπο που δε θα μπορέσεις να ελέγξεις και φοβάσαι να χάσεις τον έλεγχο. Φοβάσαι να σκεφτείς ή φοβάσαι να μη σκεφτείς, γιατί θα σκεφτεί κάποιος άλλος. Τελικά, φοβάσαι τις σκέψεις σου και αδρανοποιείσαι, συγχύζεσαι, μπερδεύεσαι.
Γιατί φοβάσαι; Ποιοι λόγοι σε έκαναν να μάθεις να φοβάσαι; Γιατί το να φοβόμαστε πιστεύω ότι το μαθαίνουμε. Γιατί χρόνο με τον χρόνο υπάρχουν ολοένα και περισσότερα πράγματα που σε κάνουν να φοβάσαι; Φοβάσαι τον χρόνο που περνάει, νιώθεις νικημένος απέναντι στον χρόνο. Φοβάσαι ότι δεν έχεις αρκετό χρόνο να πεις αυτά που θέλεις, να κάνεις αυτά που θέλεις, να ζήσεις αυτά που θέλεις. Υπάρχει μια επιθυμία μέσα σου να κάνεις πράγματα, πράγματα για σένα, πράγματα που τα σκέφτεσαι συχνά, πράγματα που σε κάνουν να επιστρέφεις στα θέλω σου, γιατί είναι κάτι που σου αρέσει να κάνεις, να επιστρέφεις στα θέλω σου, όπως επιστρέφεις στις σελίδες ενός βιβλίου που σου γοήτευσε τη σκέψη και τη φαντασία.
Τι είναι αυτό που
πραγματικά φοβάσαι; Ξεκινάς από μικρός. Αρχίζεις να φοβάσαι αυτά που σου
λένε οι άλλοι να φοβάσαι. Αυτά ίσως είναι πράγματα φανταστικά, όπως ο
κακός ο κύριος που θα έρθει αν δε φας όλο σου το φαγητό, ή το κακό τέρας
που θα έρθει αν δεν κοιμηθείς. Μικροί φόβοι και ασήμαντοι, θα έλεγε
κανείς. Όμως, είναι η αρχή για να αρχίσουμε μέσα μας να νιώθουμε φόβο,
να νιώθουμε ότι κάποιες καταστάσεις έξω από εμάς μπορούν να μας
ελέγξουν, αν δεν κάνουμε κάτι. Αρχίζουμε να φοβόμαστε ότι θα μας συμβεί
κάτι κακό. Από τη στιγμή που νιώσουμε κάτι τέτοιο, είναι δύσκολο μετά να
αποβάλουμε το αίσθημα του φόβου. Εχει βρει μια γωνία μέσα μας και ζει
και περιμένει. Μεγαλώνοντας συνεχίζουμε να τρέφουμε αυτό το αίσθημα,
καθώς βιώνουμε δύσκολες καταστάσεις. Στο σπίτι μπορεί να βλέπουμε τους
γονείς να καυγαδίζουν και αυτό σε χρόνο άμεσο διογκώνει μέσα μας τον
φόβο. Δε μας αρέσει αυτή η κατάσταση, όμως περνάει μέσα στο υποσυνείδητο
σαν κάτι που συμβαίνει και, άθελά μας, μαθαίνουμε να αντιδρούμε έτσι
και στο περιβάλλον μας εκτός σπιτιού. Βρισκόμαστε σε διαρκές κλίμα φόβου
και η άμυνά μας πλέον γίνεται η μετάδοση φόβου στους άλλους.
Ετσι
περνούμε στο περιβάλλον του σχολείου, του πανεπιστημίου, της δουλειάς.
Εδώ πλέον συνυπάρχουν άνθρωποι με διαφορετικά βιώματα και φοβίες. Αυτό
που θα συμβεί αναγκαστικά είναι σε κάποια χρονική στιγμή οι φόβοι μας να
βγουν προς τα έξω, σε ποικίλες μορφές. Γενικά, οι φόβοι μας
εκδηλώνονται με δύο τρόπους, είτε με το να προκαλούμε τον φόβο σε
άλλους, πιο αδύναμους , είτε με το να μην αντιδρούμε, γιατί ο φόβος μας
έχει αδρανοποιήσει. Είναι δύο μηχανισμοί άμυνας. Στην πρώτη περίπτωση
προσπαθούμε να αισθανθούμε και να συνειδητοποιήσουμε την ύπαρξη μας μέσα
από την επιβολή σε κάποιον άλλο, όπως έχουμε μάθει να δεχόμαστε την
επιβολή κάποιου άλλου στη ζωή μας, παραδείγματος χάριν κάποιου γονέα ή
κάποιου μεγαλύτερου. Στη δεύτερη περίπτωση δεν έχουμε τη δύναμη να
αντιδράσουμε, είτε γιατί δεν ξέρουμε πώς να το κάνουμε είτε γιατί δε
θέλουμε να εμπλακούμε σε νέο κύκλο καυγάδων, καθώς μας αρκούν αυτοί που
έχουμε στο σπίτι.
Με τον καιρό τα συναισθήματα ωριμάζουν και
παγιώνονται και οι φόβοι μας αλλάζουν μορφή εκδήλωσης. Όλα τα χρόνια που
υπήρχε ο φόβος μέσα μας, μας έχουν δημιουργηθεί απωθημένα, τα οποία
αρχίζουν να βγαίνουν σε καταπιεσμένες και αλλόκοτες συμπεριφορές. Εχουμε
προβλήματα ουσιαστικής συναναστροφής με τους γύρω μας, γιατί φοβόμαστε
το τι θα πουν, το πώς θα αντιδράσουν, το αν θα μας σχολιάσουν. Ακόμη και
όταν παύουμε να ασχολούμαστε με το τι θα πουν οι άλλοι, είναι μια μορφή
αντίδρασης που προέρχεται πάλι από τον φόβο να αντιμετωπίζουμε τα
κοινωνικά σχόλια.
Τέλος, αυτό που θέλω να μείνει ως κατακλείδα για το θέμα του φόβου είναι το θέμα της παιδείας. Η παιδεία είναι η λυδία λίθος για τους χαρακτήρες των ανθρώπων. Με την παιδεία που παίρνουμε και που επιλέγουμε να πάρουμε, μπορούμε να νικήσουμε τον φόβο μας για πολλά πράγματα. Με την παιδεία μας θα αντιδράσουμε απέναντι σε συμπεριφορές και καταστάσεις που προκαλούν τον φόβο. Με την παιδεία θα απελευθερώσουμε την σκέψη μας από τους δαίμονες που μεγάλωσαν μέσα μας. Χρειάζεται προσπάθεια και θέληση. Θα παραθέσω τα λόγια του Μίλαν Κούντερα, ο οποίος έγραψε για τον φόβο: ”Η πηγή του φόβου βρίσκεται στο μέλλον και όποιος απελευθερώνεται από το μέλλον δεν έχει τίποτε να φοβηθεί”. Ως τελευταία πρόταση, θα ήθελαν να προσθέσω τα λόγια του μεγάλου Νίκου Καζαντζάκη, ο οποίος έχει γράψει “Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβάμαι τίποτα, είμαι λέφτερος”.
Θωμάς Καραγκιοζόπουλος | Πηγή